Św. Szczepan, diakon i pierwszy męczennik - patron dnia (26 grudnia)

Nieznana jest data i miejsca urodzenia św. Szczepana. Jego imię, znaczące w grece „wieniec”, wskazywałoby, że był zhellenizowanym żydem, posługującym się greckim językiem. Nie znamy także szczegółów dotyczących jego wcześniejszego życia, a o jego dziejach dowiadujemy się już po tym, gdy został diakonem Kościoła. Był on jednym z siedmiu, wybranych przez Apostołów, otrzymał zadanie pomocy ubogim, by odciążyć Apostołów i dać im możliwość ewangelizacji. Dzieje Apostolskie podają, że oprócz posługi sam głosił Ewangelię.

Sanhedryni oskrażyli go, jakoby występował przeciwko Prawu i Świątyni, a ten w swojej obrończej mowie ujął dzieje Izraele z perspektywy chrześcijan, pokazując, że naród zlekceważył wolę boską (Dz 6, 8-7, 53). Publicznie wyznał Chrystusa, za co go ukamieniowano. To sprawiło, że stał się pierwszym męczennikiem. Jego kult był od razu żywy, a grób św. Szczepana odnaleziono w 415 roku.

Jego oskarżycielami byli ludzie zhellenizowani Żydzi, komunikujący się także językiem greckim. Przy śmierci Szczepana obecny miał być Szaweł, Apostoł Narodów i nauczyciel św. Łukasza. Bibliści twierdzą, że Szczepan zmarł w wyniku samosądu, nie istnieje bowiem podpis rzymskiego namiestnika, który musiał powstać przy wyroku śmierci. Było to w okresie, gdy odwołano Piłata, a nowy namiestnik jeszcze nie przybył. Wówczas Żydzi zajęli się bezprawnym niszczeniem chrześcijan; "Wybuchło wówczas wielkie prześladowanie w Kościele jerozolimskim" (Dz 8, 1).

Z dniem św. Szczepana łączono w Polsce wiele zwyczajów. Podczas gdy pierwszy dzień Świąt spędzano w zaciszu domowym, wśród najbliższej rodziny, w drugi dzień obchodzono z życzeniami świątecznymi sąsiadów, dalszą rodzinę i znajomych. W czasie Mszy świętej rzucano w kościele zboże na pamiątkę kamienowania Świętego. Wieczór 26 grudnia nazywano "szczodrym", gdyż służba dworska składała panom życzenia i otrzymywała poczęstunek, a nawet prezenty. Po przyjęciu smarowano miodem pułap i rzucano ziarno. Jeśli zboże przylgnęło, było to dobrą wróżbą pomyślnych zbiorów.
Zaskoczenie może budzić fakt, że Kościół w drugim dniu oktawy Świąt Bożego Narodzenia umieścił święto św. Szczepana. Być może stało się tak po to, byśmy zapatrzeni w żłóbek Chrystusa nie zapomnieli, że ofiara ze strony Boga dla człowieka pociąga konieczność także ofiary ze strony człowieka dla Boga, chociażby ona wymagała nawet krwi męczeństwa.