Św. Justyn, męczennik - patron dnia (1 czerwca)

 

 

Św. Justyn urodził się na początku II w. we Flavia Neapolis (dzisiejszy Nablus w Samarii), w bogatej pogańskiej rodzinie . Po upadku Jerozolimy w 70 r. miasto to było jednym z ważniejszych centrów kultury greckiej i rzymskiej na terenie ówczesnej Palestyny. Od młodych lat pasjonował się problemami ogólnoludzkimi i filozofią. Przebadał on systemy filozoficzne Platona, Arystotelesa, Pitagorasa, epikurejczyków i  stoików. Jednak najbardziej nurtowały go problemy religijne. W ten oto sposób zainteresował się judaizmem i chrześcijaństwem. Badał Pismo św. i przyglądał się życiu chrześcijan. Dtudiowął ich naukę, obserwował ich obyczaje. Około roku 130 przyjął chrzest w Efezie, i odtąd stał się gorliwym wyznawcą religii chrześcijańskiej.
Justyn to jeden z najważniejszch apologeta chrześcijaństwa w II wieku. Wykorzystując autorytet, jaki sobie zdobył posiadaną wiedzą i prawością charakteru, zgromadził wokół siebie uczniów i chętnie prowadził z nimi dysputy na tematy etyczne, filozoficzne i religijne. Sam dog łębnie przekonany o tym, że tylko w chrześcijaństwie jest pełnia prawdy, dążył do tego,
aby i jego uczniowie byli o tym w pełni przekonani. Jednym z jego uczniów był Tacjan, późniejszy wielki apologeta chrześcijaństwa. Spotykał się również z filozofami pogańskimi i żydowskimi, aby żarliwie z nimi dyskutować na wszystkie wspomniane wyżej tematy. Jak podają źródła, spotakł się on w roku 135 r. w Efezie z rabinem żydowskim, Tryfonem, i odbył z nim wielogodzinną dyskusję filozoficzną. Na pamiątkę owej rozmowy napisał św. Justyn dzieło pod tytułem Dialog z Żydem Tryfonem, w tym czasie wydał również też swoje dwie apologie. Pierwszą z nich kierował do Rzymian, drugą zaś - do senatu rzymskiego. Wykazywał w nich z żarliwością i odwagą, jak mylne są poglądy pogan o chrześcijanach i obalał w nim zarzuty, stawiane przez pogan wyznawcom Jezusa Chrystusa. Była to w owym czasie niemała odwaga, bowiem od 100 lat wiara w Chrystusa była na państwowym indeksie praktyk zakazanych. Chrześcijanie od czasów Nerona uważani byli za głównego wroga cesarstwa rzymskiego;  aby ich tępić wszelkimi dostępnymi środkami. Nie odwołano krwawych edyktów, wydanych wcześniej przez cesarza Nerona (54-68) i później przze cesarza Domicjana (81-96), mimo iż za czasów Justyna panował łagodny cesarz Antoninus Pius (138-161), natomiast za panowania kolejnego cesarza-filozofa, Marka Aureliusza, prześladowanie chrześcijan wybuchło ponownie (161-180). Ofiarą właśnie tego wznowionego prześladowania padł sam Justyn.

Kilkukrotnie toczył on dysputy z filozofem Krescensem, zwalczając jego błędne teorie. Z tego własnie powodu  wraz z sześcioma swioimi uczniami Charitonem, jego żoną Charytą, Euelpistem, Hieraksem, Peonem i Walerianem został on oskarżony przez Krescensa o wyznawanie i szerzenie chrześcijaństwa. Justus został aresztowany, akta sądowe, skrzętnie gromarzone przez  Rzymian, dziwnym trafem zaginęły. Według podania  Justyn - jako obywatel rzymski - wyrokiem sędziego Juniusza Rustyka został skazany na śmierć przez ścięcie głowy mieczem. Wyrok na nim wykonano w Rzymie ok. 165 r. . Nie ma pewności, gdzie faktycznie znajdują się relikwie Męczennika, bo te, które znajdują się w Rzymie (w bazylice św. Wawrzyńca za Murami), w Kolonii ani te w Namur nie wydają się zbyt pewne.
Podczas Soboru Watykańskiego I biskupi wnieśli prośbę, aby papież wprowadził Mszę świętą i teksty brewiarzowe na dzień święta św. Justyna, które obchodzono wówczas (do roku 1969) 14 kwietnia. Papież Pius IX przychylił się do prośb soborowych a papież Leon XIII w roku 1874 rozszerzył święto na cały Kościół Powszechny. Kościół grecki obchodzi jego pamiątkę 1 czerwca, podobnie jak jest i dzisiaj ma to miejsce w Kościele łacińskim.
W swoich pismach apologicznych, św. Justyn podjął się próby zbliżenia nauki chrześcijańskiej i filozofii greckiej. Z uwagi na to, że św. Justyn żył zaledwie ok. 100 lat po śmierci świętych Apostołów Piotra i Pawła, dlatego też dzieła przez niego napisane są fundamentalnymi źródłami poznawczymi z ówczesną sytuacją Kościoła, wewnętrzną strukturą, jego organizacją z obrzędami i liturgią. Warto też podkreślić, iż Justyn był człowiekiem świeckim, to cąłą swoją wiedzę i gorliwą wiarę wykorzystał dla obrony wiary i propagowania nauki chrześcijańskiej.

W ikonografii Święty przedstawiany jest podczas wręczania swojej "Apologii" cesarzowi Hadrianowi.