Św. Jan z Dukli, prezbiter - patron dnia (8 lipca)

Jan urodził się około roku 1414 w mieszczańskiej rodzienie z Dukli
w Czechach. Niewiele można się dowiedzieć o jego młodości. Prawdopodobnie uczęszczał do miejscowej szkoły w Dukli, aby potem udać się do Krakowa aby tam studiować, gdyż tak głosi legenda,  brak jednak historycznych źródeł to potwierdzających. Wg tradycji, domniewa się, że Jan  już od młodości miał prowadzić życie pustelnicze w pobliskich lasach u stóp góry zwanej Cergową. Do dziś w niedalekiej odległości  od Dukli znajduje się pustelnia i kościółek drewniany, wystawiony pod wezwaniem św. Jana z Dukli na miejscu, gdzie miał on wg podań prowadzić samotne bogobojne życie.
Nie znamy też przyczyn, dla których Jan miałby opuścił pustelnię i wstąpić do zakonu franciszkanów konwentualnych w pobliskim Krośnie, gdzie miał przebywać między 1434-1440 rokiem. Po odbytym nowicjacie i złożeniu profesji zakonnej miał on odbyć też studia kanoniczne a później został wyświęcony na kapłana. Skoro tak było to musiały być to  solidne studia, skoro Jan zaraz po ich ukończeniu został powołany na urząd kaznodziei. Urząd ten bowiem powierzany był w klasztorach franciszkańskich tylko wyjątkowo uzdolnionym i wewnętrznie uformowanym kapłanom, bowiem tego wymagał św. Franciszek w regule założonego przez siebie zakonu. Z informacji wynika też, że Jan przez szereg lat piastował także obowiązki gwardiana, czyli przełożonego klasztoru: w Krośnie oraz we Lwowie. Później powierzono mu również urząd kustosza kustodii franciszkańskiej, czyli całego okręgu lwowskiego. Po złożeniu tego urzędu ponownie zlecono mu urząd kaznodziei we Lwowie.

 

Kiedy w latach 1453-1454, przebywał w Polsce św. Jan Kapistran, reformator franciszkańskiego życia zakonnego, założył on klasztory obserwantów w (franciszkanów o zaostrzonej regule) w Krakowie (1453) i w Warszawie (1454). W roku 1461 franciszkanie obserwanci założyli również konwent we Lwowie (To właśnie do tego zakonu w latach 1908 roku zapukał Sługa Boży Wenanty Katarzyniec a rok wcześniej RAjmund Kolme (św. Maksymilian Maria Kolbe). Od krakowskiego klasztoru pw. św. Bernardyna zaczęto powszechnie nazywać polskich obserwantów bernardynami.

 

Św. Jan z Dukli obserwował życie bernardynów i sam umacniał swoeje powołanie ich gorliwością, dlatego postanowił do nich wstąpić, wspomnieć należy, że organizacyjnie do 1517 roku franciszkanie konwentualni jak i obserwanci mieli wspólnego przełożonego generalnego. Mimo iż razem to jednak osobno - bo przejście z jednego zakonu do drugiego poczytywane było zawsze za pewien rodzaj dezercji, ba istniały nawet przepisy w zakonie obserwantów, które utrudniały przyjęcie zakonników konwentualnych w obawie o zaniżenie karności i poluźnienie ducha zakonnego. Wynika stąd, że 
|Ojciec Jan musiał więc być dobrze znany, i znać owe niuanse, skoro przyjęto go do obserwantów
bez większego wahania. Być może było to wynikiem nadarzającej się okazji i pewnego rodzaju "przypadku" jaką była w Krakowie w 1463 roku wizyta prowincjała franciszkanów konwentualnych, któremu podlegał Jan z Dukli, bowiem Jan poprosił prowincjała, by zezwolił mu wstąpić do obserwantów. Według relacji miejscowej tradycji prowincjał, sądząc, że Jan mówiąć "chce wstąpić" miał na myśli, że chce odwiedzić kogoś w konwencie obserwantów, więc chętnie się na to zgodził. Kiedy zaś o. prowinciał spostrzegł swoją pomyłkę, nie był już w stanie zmusić o. Jana do powrotu. 

Chociaż o. Jan był wtedy już starszy, przeżył u obserwantów jeszcze 21 lat. Krótki czas przebywał w Poznaniu, by następnie powrócić do ukochanego Lwowa i tam spędzić resztę życia. Tu powierzono mu funkcję kaznodziei i spowiednika. Pod koniec życia miał utracić wzrok. Jako dorobek wielu lat pracy kaznodziejskiej zostawił zbiór kazań, które jednak zaginęły. Rozmiłowany w modlitwie, poświęcał na nią długie godziny. Dla dokładnego zapoznania się z konstytucjami nowego zakonu wczytywał się w nie pilnie, a gdy utracił wzrok, prosił, by odczytywał mu je kleryk, bo chciał się ich wyuczyć na pamięć. Do ślepoty dołączyła się ponadto choroba bezwładu nóg.

Jan oddał Bogu ducha w konwencie lwowskim 29 września 1484 roku. Pochowano go w kościele klasztornym, w chórze zakonnym, za wielkim ołtarzem. Przekonanie o świętości kapłana było tak powszechne, że zaraz po jego śmierci wierni zaczęli gromadzić się w pobliżu jego grobu i modlić się do niego o łaski. W roku 1487 obserwanci wystarali się u papieża, Innocentego VIII, o zezwolenie na "podniesienie ciała", co równało się pozwoleniu na oddawanie mu czci publicznej. Zezwolenie przywiózł ze sobą z Rzymu komisarz generała zakonu, o. Ludwik de la Torre, ale sam akt przeniesienia odbył się dopiero w roku 1521. Nowy grób umieszczono nad posadzką w prezbiterium po prawej stronie. W roku 1608 z racji budowy nowego kościoła wystawiono marmurowy sarkofag, przeniesiony w roku 1740 za wielki ołtarz.
Do roku 1946 trumienka z relikwiami Jana znajdowała się we Lwowie, w latach 1946-1974 w kościele bernardynów w Rzeszowie, obecnie zaś jest w Dukli.
Liczne łaski, otrzymywane za pośrednictwem sługi Bożego, ściągały do jego grobu nie tylko katolików, ale także prawosławnych i Ormian. Mnożyły się także wota dziękczynne. Kiedy w roku 1648 Lwów został ocalony w czasie oblężenia przez Bohdana Chmielnickiego, przypisywano to wstawiennictwu Jana z Dukli, gdyż gorąco modlono się do niego. Proces kanoniczny rozpoczął się w roku 1615. Prośbę o beatyfikację przesłał do Rzymu król Zygmunt III Waza i biskupi polscy, jak też wielu senatorów. Proces, wiele razy przerywany, został wreszcie ukończony szczęśliwie w roku 1731. Na podstawie nieprzerwanego kultu, jakim sługa Boży się cieszył, papież Klemens XII w roku 1733 ogłosił ojca Jana błogosławionym, wyznaczając na dzień jego święta 19 lipca. Termin ten, kilka razy przenoszony, reforma kalendarza liturgicznego w Polsce w roku 1974 ustaliła na 3 października. Po kanonizacji jednak przesunięto go na dzień 8 lipca.
W roku 1739 na prośbę króla Augusta III Sasa, biskupów i kapituł katedralnych oraz magistratu lwowskiego papież Klemens XII ogłosił bł. Jana z Dukli patronem Korony oraz Litwy. Papież Benedykt XIV nadał odpust zupełny na doroczną uroczystość bł. Jana dla kościołów obserwantów w Polsce (1742). Już w roku 1754 król August III Sas wniósł prośbę do Rzymu o kanonizację bł. Jana z Dukli. Prośbę ponowił król Stanisław August Poniatowski w roku 1764, uczynił to również sejm polski. Niewola jednak przerwała zabiegi. Dopiero w roku 1957 Episkopat Polski wystąpił do Stolicy Świętej z ponowną prośbą. Kanonizacji dokonał w Krośnie papież św. Jan Paweł II podczas swojej wizyty w dniu 10 czerwca 1997 r.

W ikonografii przedstawiany jest w habicie zakonnika, czasami jako niewidomy. Jego atrybutem
są promienie światła.