Kazimierz Wielki - dziedzictwo pokutnika

Felieton 6 May 2019 | Redaktor

Królowie – ludzie zwyczajni, ale postawieni w nadzwyczajnych okolicznościach, wielokrotnie dokonywali wyborów, których nie jesteśmy w stanie sobie nawet wyobrazić. Jeśli zagłębiamy się w różne aspekty życiorysów władców, ich życia osobistego, możemy wysnuć jakieś wyobrażenie tego, przez co przechodzili. Jednak z pewnością jest to jednak ‘jakieś’ wyobrażenie.

Kazimierz Wielki nie bez powodu nazwany został 'wielkim', a nasze miasto wiele mu zawdzięcza, o czym wszyscy wiemy. Źródła podają, że miewał słabość do kobiet, co niekiedy kończyło się dość dramatycznie, jednak nie nam to osądzać. Dziedzictwo, które pozostawił po sobie ten niesłychanie aktywny w swych działaniach władca, można mierzyć na różne sposoby. Proponujemy dziś krótkie zestawienie Kościołów, które ufundował król Kazimierz Wielki w naszym kraju. Niektóre z nich miały charakter ekspijacyjny. Król Kazimierz musiał więc przeżywać głębię swej relacji z Bogiem, której to z pewnością z racji okoliczności w jakich żył, nie dalibyśmy rady sobie nawet wyobrazić. Oto świątynie, które nie tylko że przetrwały, ale także mają się dobrze i służą ludziom do dziś, co jest dowodem na to, że sam Bóg życzył sobie takich Swoich Domów na naszej ziemi:

1.Kościół Św. Bartłomieja w Płocku

Kolegiata św. Bartłomieja w Płocku, zwana płocką farą jest dziś jednym z najcenniejszych zabytków tego miasta. O kolegiacie mówi się, że jest matką parafii Płocka. Kościół działa nieprzerwanie od 1356 r. Nie bez powodu ulicę, przy której się znajduje nazwano ulicą Kazimierza Wielkiego, gdyż to właśnie król ufundował kościół, a konsekrował biskup płocki Klemens 23 kwietnia 1356 roku. Parafia działa do dziś.

2.Kościół Św. Jakuba Apostoła w Krzepicach

Król Kazimierz Wielki wybudował zamek w Krzepicach i nadał im prawa miejskie. W XIV w. natomiast ufundował gotycki kościół farny, jednonawowy, trójprzęsłowy, zbudowany z czerwonej cegły. Jak czytamy na stronie parafialnej: „Parafia św. Jakuba Apostoła rozwija się jednak dalej, stanowiąc schronienie dla pielgrzymów zmierzających do Częstochowy, miejsce regionalnego kultu oraz monument historii Polski.”

3.Kościół Św. Jana Chrzciciela w Radomiu

Pierwsza wzmianka o istnieniu parafii pochodzi z 1408 r. Świątynia ta została zbudowana w latach około 1360-1370 r. pierwotnie z czerwonej cegły. Budowla ufundowana przez Kazimierza Wielkiego była jednonawowa, w wiekach XV i XVI dobudowano kaplice boczne. Do dziś Kościół oczywiście działa.

4.Kościół Św. Stanisława BM w Lublinie

Bazylika pw. św. Stanisława Biskupa Męczennika, zwana także Bazyliką Relikwii (Drzewa) Krzyża Świętego lub Kościołem oo. Dominikanów jest jedną z najstarszych świątyń Lublina. W 2003 roku obchodziła jubileusz 750 lat swej nieprzerwanej działalności.

Została ufundowana przez Kazimierza Wielkiego XIV wieku. Obecny kształt jednak jest wynikiem przebudowy w końcu XVI wieku (po katastrofalnym pożarze w 1575 r.).

5.Kościół św. Władysława w Szydłowie

Kościół św. Władysława w Szydłowie – to kościół farny ufundowany przez króla Kazimierza Wielkiego, a był częścią pokuty za zabójstwo kanonika Marcina Baryczki. Wybudowany około 1355 na miejscu starszego kościoła drewnianego. Kościół był przebudowywany z powodu pożaru. Świątynia nieprzerwanie służy do dziś wiernym.

6.Kościół Św. Jana Chrzciciela w Zagości

Do poważnej rozbudowy kościoła w Zagości bardzo mocno przyczynił się król Kazimierz Wielki, ok. 1353 r. Przedłużono zarówno nawę, jak i prezbiterium, postawiono zakrystię, podniesiono strop w nawie, podwyższono okna, a całość budowli otrzymała formę gotycką. Jak czytamy na stronie parafii: „Jan Długosz zalicza go do grupy kościołów ekspiacyjnych wielkiego króla, tj. postawionych w ramach pokuty za uśmiercenie kanonika Marcina Baryczki. Kościół został zniszczony podczas potopu przez wojska Rakoczego, odnowiony i rekonsekrowany w 1667 r. W latach 1900-1901 został powiększony.”
Kościół działa do dnia dzisiejszego.

7.Kościół Dziesięciu Tysięcy Męczenników w Niepołomicach

Gdy biskup krakowski Jan Bodzanta w XIVw. powołał parafię, obejmującą Niepołomice i siedem okolicznych wsi, Kazimierz Wielki uposażył parafię i ufundował tam kościół. Według średniowiecznych kronikarzy, także i ta kazimierzowska fundacja była, wspólnie z innymi związana z ekspiacją za śmierć księdza Marcina Baryczki.

8.Kościół Św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Kazimierzu (Krakowie)

Historia powstania tej świątyni najpełniej opisana jest na stronie ojców Augustianów, na której czytamy: „[…] Kazimierz Wielki pragnął założyć uniwersytet i w związku z tym w 1342 roku sprowadził z Czech zakonników św. Augustyna – Ordo Fratrum Eremitarum Sancti Augustini, uważanych za najbardziej uczonych w ówczesnej Europie. Na ich czele stał o. Szymon Sporer z klasztoru w Domażlicach. Projekt budowy klasztoru i kościoła pw. św. Katarzyny, patronki szkół wyższych, wzorowany był na planie architektonicznym istniejącego wówczas augustiańskiego kolegium w Bolonii, gdzie istniał silny, tradycyjnie uznawany za pierwszy w Europie, ośrodek uniwersytecki, a od XV wieku szerzył się kult Matki Bożej Pocieszenia. Szesnastowieczny kronikarz, Marcin Bielski, pod rokiem 1342 zapisał, że król osobiście położył kamień węgielny pod budowę kościoła i klasztoru św. Katarzyny, a w jego fundamenty rzucił swój pierścień. 11 listopada 1363 roku Kazimierz Wielki wydał dokument fundacyjny.”

Kościół ten oczywiście działa do dziś.

9.Kościół Św. Katarzyny w Nowym Targu

Kościół ufundowany został przez króla Kazimierza Wielkiego, przy okazji lokacji miasta. Na łuku tęczy widnieje napis: Fundata a Casimirum Magnum Anno Domini 1346.

Na stronie parafii, w zakończeniu pięknie opisanej historii kościoła czytamy:

„W kościele uwagę zwraca chór muzyczny. Dzięki skomplikowanym pracom konserwatorskim odsłonięto umieszczone na balustradzie XVIII-wieczne zdobienia i malowidła, będące ilustracją do fragmentów psalmów. Miały one za zadanie wzbudzić pogardę dla wartości doczesnych i ulotnych. Balustrada podzielona jest na 7 pól. Pierwsze i ostatnie malowidło noszą podpisy: