Ważne informacje nt. Wielkiego Postu z Kalendarza Liturgicznego

Zgodnie z kanonami 1251-1252 Kodeksu Prawa Kanonicznego w Środę Popielcową obowiązuje wstrzemięźliwość i post (tzw. post ścisły). Prawem o wstrzemięźliwości są związani wszyscy powyżej 14. roku życia, a prawem o poście - osoby pełnoletnie do rozpoczęcia 60. roku życia. Nie istnieje natomiast obowiązek uczestniczenia we Mszy świętej.

W czasie Mszy dokonuje się obrzędu posypania głowy popiołem (po homilii; na początku Mszy opuszcza się akt pokuty). Popiół jest przygotowywany z gałązek palm lub innych drzew poświęconych w poprzednim roku podczas Niedzieli Palmowej. Akt ten symbolizuje ułomność i przemijalność człowieka, jest znakiem żałoby i pokuty. Zaleca się pielęgnowanie zwyczaju zabierania dla nieobecnych poświęconego popiołu jako znak łączności z całym Kościołem rozpoczynającym okres pokuty. Błogosławieństwo i posypanie głów popiołem może się odbyć poza Mszą św. W takim wypadku dobrze jest poprzedzić błogosławieństwo Liturgią Słowa wyjętą z Mszy św. (śpiew na wejście, kolekta, czytania ze śpiewami). Następuje homilia, błogosławieństwo popiołu i posypanie nim głów. Obrzęd kończy się modlitwą powszechną. Celebransowi posypuje głowę popiołem inny kapłan, ubrany w komżę bez stuły. W przypadku braku innego kapłana czyni to sam celebrans, stojąc zwrócony w stronę ołtarza i pochylony, posypuje sobie głowę w milczeniu. Ze względów duszpasterskich można posypywać głowy popiołem (pobłogosławionym dzisiaj) także po Mszach św. w I Niedzielę Wielkiego Postu.

Od dziś do niedzieli obchodzi się kwartalne dni modlitw o ducha pokuty. Modlimy się o dobre odprawienie rekolekcji, o pojednanie z Bogiem i bliźnimi. Należy użyć formularza Mszy św. z odpowiednich dni Wielkiego Postu. W wezwaniach modlitwy powszechnej i podczas dodatkowych nabożeństw uwzględnia się stosowne prośby.

Aż do uroczystości Zesłania Ducha Świętego używa się II tomu Liturgii Godzin.

Okres Wielkiego Postu trwa od Środy Popielcowej do Mszy Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek wyłącznie. Służy on przygotowaniu do obchodu Paschy. Liturgia wielkopostna przygotowuje katechumenów do obchodu Paschalnego Misterium przez różne stopnie wtajemniczenia chrześcijańskiego, a wiernych - przez wspomnienie przyjętego chrztu i pełnienie pokuty.

W okresie Wielkiego Postu - zgodnie z IV przykazaniem kościelnym - należy powstrzymywać się od udziału w zabawach. Powstrzymywanie się od zabaw sprzyja opanowaniu instynktów i wolności serca (zob. KKK 2043).

Jeżeli w dniu powszednim Wielkiego Postu w kalendarzu ogólnym przypada wspomnienie jakiegoś świętego, we Mszy św. wolno odmówić kolektę z tego wspomnienia. W Godzinie Czytań po czytaniu patrystycznym podanym na dzień bieżący i jego responsorium można wówczas dodać trzecie czytanie, hagiograficzne (z tekstów własnych), z jego responsorium. Modlitwa końcowa jest o świętym. W Jutrzni i Nieszporach po modlitwie końcowej, opuszczając jej zakończenie, można dodać antyfonę (własną lub z tekstów wspólnych) oraz modlitwę o świętym.

We Mszach św. niedziel Okresu Wielkiego Postu opuszcza się śpiew czy recytację hymnu Gloria. Ponadto w oficjum niedzielnym opuszcza się Te Deum.

We wszystkich Mszach św. i w Liturgii Godzin opuszcza się Alleluja - w aklamacji przed Ewangelią, w hymnach, antyfonach i na początku poszczególnych Godzin.

W okresie Wielkiego Postu nie ozdabia się kwiatami ani głównego, ani bocznych ołtarzy. Instrumenty muzyczne można stosować wyłącznie dla podtrzymania śpiewów. Wyjątkami są: IV Niedziela Wielkiego Postu (tzw. Laetare), święta i uroczystości.

Nie można odprawiać Mszy wotywnych i żałobnych, tzw. codziennych. W dni powszednie dozwolone są Msze żałobne w pierwszą rocznicę zgonu, po otrzymaniu wiadomości o śmierci i przy ostatecznym pogrzebaniu zmarłego. W niedziele wolno odprawiać Msze tylko według formularza niedzielnego.

Jeśli w okresie Wielkiego Postu udziela się sakramentu małżeństwa, duszpasterze powinni przypomnieć nowo zaślubionym, aby respektowali specjalny charakter okresu wielkopostnego.