Św. Stanisław, biskup i męczennik główny patron Polski - patron dnia (08.05)

 

Św. Stanisław urodził się około 1030 r. w Szczepanowie Jednak imiona rodziców: Wielisław i Małgorzata lub Bogna nie są pewne. Stanisław pochodził z rodu Turzynów, którzy mieszakli we wsi Raba i Szczepanów koło Bochni na ziemiach krakowskich. 
Wg podań wioska Szczepanów miała być własnością rodzinną. Pierwsze nauki Stanisław pobierał w domu rodzinnym, potem prawdopodobnie w klasztorze benedyktyńskim w Tyńcu.  Najprawdopodobniej dalsze studia zgodnie z ówczesnym zwyczajem odbył za granicą. Najczęściej wskazuje się szkołę katedralną w Leodium (Liege w Belgii) lub w Paryży. Święcenia kapłańskie otrzymał Stanisław ok. roku 1060. Ówczesny biskup krakowski, Lambert Suła, mianował Stanisława kanonikiem katedralnym. Przypuszczalnie na zlecenie biskupa Stanisław założył Rocznik krakowski, czyli kronikę katedralną, w której odnotowywał najważniejsze wydarzenia z życia diecezji 

Bowiem w centrum zainteresowania kronikarzy tamtych czasów, znalazł się głównie fakt zatargu biskupa Stanisława z królem Bolesławem Śmiałym, który zadecydował o chwale króla i męczeńskiej śmierci biskupa. Mimo tragicznego konfliktu i politycznej zbrodni jakiej się dopuścił, przyznać należy, że król Bolesław Śmiały, zwany Szczodrym, należał do wybitnych postaci tamtego okresu. Król popierał bowiem gorliwie reformy kościoła wprowadzane przez św. Grzegorza VII, papieża. Król po zawierusze pogańskiej zdecydował o odbudie i fundacji wielu kościołów i klasztorów. On też sprowadzał chętnie nowych duchownych do Polski. Bolesław koronował się na króla i przywrócił Polsce należną jej suwerenną powagę i jednocześnie niezależność i bezpieczeństwo. 

 

Kronikarz Gall Anonim tak opisuje zamordowanie biskupa Stanisława: "Jak zaś król Bolesław został z Polski wyrzucony,  długo byłoby opowiadać. Lecz to wolno powiedzieć, że nie powinien pomazaniec na pomazańcu jakiegokolwiek grzechu cieleśnie mścić. Tym bowiem sobie wiele zaszkodził, że do grzechu grzech dodał; że za bunt skazał biskupa na obcięcie członków. Ani więc biskupa-buntownika nie uniewinniamy, ani króla mszczącego się tak szpetnie nie zalecamy". Jak widać z tekstu Gall sympatyzowął z królem, a biskupowi przypisywał zdradę. Nie jest to dziwne, gdyż kronikarz żył z łaski książęcej, pisał bowiem swoją historię na jego zamówienie, żył na dworze Bolesława Krzywoustego, bratanka Bolesława Śmiałego.

 

 

Wincenty Kadłubek napisał, że to te wyprawy stały się  powodem, że w kraju szerzyło się wiarołomstwo żon
a przez to rozbicie małżeństw i zamęt w królestwie.
Kiedy podczas ostatniej wyprawy na Ruś rycerze błagali króla, aby wrócił do kraju, ten nie reagowął na prośby
i w najlepsze zabawiał się całymi tygodniami. Wtedy rycerstwo zaczęło go potajemnie opuszczać.

 

Kiedy król Bolesław powrócił do kraju, mściła się na nich okrutnie. Fakt targnięcia się na życie św. Stanisława podczas odprawiania Mszy świętej w kościele, świadczy najlepiej o tym, jakim był nieprzejednanym tyranem. Wincenty Kadłubek przytacza również, że król Bolesław nakazał wiarołomnym żonom karmić piersiami szczenięta.

 

 

 

Nie mniej energicznie sprawą kanonizacji zajął się kolejny biskup krakowski, Prandota. Zalożono wtedy księgę cudów za wstawiennictwem Stanisława Biskupa i męczennika.  W roku 1250 papież 

Innocenty IV wyznaczył do przeprowadzenia procesu specjalną komisję kanonanizacyjną. Wynikiem jej pracy był sporządzony protokół, komisji, z którym w roku 1251 zostali wysłani do Rzymu mistrz Jakub ze Skarszewa, doktor dekretów, i mistrz Gerard, w towarzystwie o.franciszkanów i o.dominikanów. Jednak wyniki prac komisji nie zadowoliły papieża.

Wysłał on do Polski franciszkanina, Jakuba z Velletri, aby ten ponownie zbadał księgę cudów i sprawdził, czy pzryszłemu świętemu cześć była oddawana nieprzerwanie. Po dokonaniu rewizji procesu w roku 1253 wyruszyło do Rzymu nowe poselstwo, do którego dołączono też świadków cudów, zdziałanych za przyczyną św. Stanisława. Z nieznanych bliżej przyczyn stanowczy opór kanonizacji św. Stanisława postawił kardynał Rinaldo Conti, późniejszy papież Aleksander IV (1254-1261). To właśnie od procesu Stanisława wprowadzona została praktyka "adwokata diabła" (łac. advocatus diaboli), którego zadaniem było wyciąganie na światło dzienne wszystkich niejasności i ewentualnych zarzutów przeciw kanonizacji. Opór kardynała ostatecznie przełamano, i dnia 8 września 1253 roku w kościele św. Franciszka z Asyżu papież Innocenty IV dokonał kanonizacji św. Stanisława, biskupa i męczennika. Na ręce dostojników Kościoła z Polski papież Innocenty IV wręczył bullę kanonizacyjną. Wracających z Italii posłów, Kraków powitał uroczystą procesją ze wszystkich kościołów miasta.
Już na następny rok biskup Prandota wyznaczył uroczystość podniesienia relikwii Stanisława i ogłoszenia jego kanonizacji w Polsce. Uroczystość ta miała miejsce 8 maja 1254 roku, i oddtąd liturgiczny obchód ku czci Stanisława w Polsce przypada właśnie na dzień 8 maja (w Kościele powszechnym na 11 kwietnia - w dzień męczeńskiej śmierci św. Stanisława biskupa i męczennika).

 

przywoływano legendę o zrośnięciu się rozczłonkowanego ciała św. Stanisława. Kult Świętego odegrałważną rolę historyczną w XIII i XIV wieku jako czynnik kształtowania się myśli o konieczności zjednoczenia Polski. Wierzono, że w ten sam sposób i cała kraina - jak ciało św. Stanisława - połączy się i zjednoczy podzielone wówczas na księstwa dzielnicowe Królestwo Polskie.

W ikonografii św. Stanisław przedstawiany jest w stroju pontyfikalnym z pastorałem. Atrybutami Świetego są: miecz, palma męczeńska, u stóp wskrzeszony Piotrowin. Bywa ukazywany z orłem - godłem Polski.Najdawniejszym i pierwszym źródłem do żywotu

św. Stanisława są roczniki, według kolejności lat o najdawniejszych wydarzeniach, które za czasów arcybiskupa Arona zostały przywiezione do Krakowa i które dalej uzupełniano, oraz 

Katalog biskupów krakowskich. W obu dokumentach znajdują się daty rządów św. Stanisława i wiadomość o przeniesieniu jego ciała.
O św. Stanisławie pisze pierwszy historyk polski, Anonim, zwany potocznie Gallem, i - obszernie - bł. Wincenty Kadłubek (+ 1223), który jako biskup krakowski mógł mieć szersze informacje o swoim poprzedniku. Pierwszy, właściwy żywot św. Stanisława napisał go
o. dominikanin, Wincenty z Kielc, ok. 1240 roku, posłużył jako podstawa do kanonizacji męczennika.